راهکار های پیشگیری از سرمازدگی در باغات میوه

پیشگیری از سرمازدگی باغ میوه

سرمازدگی، این مهمان ناخوانده باغات میوه امروزه به یکی از مسائل مهم و چالش‌برانگیز تبدیل شده است که به شدت در باغات میوه تأثیر می‌گذارد و می تواند لذت باغداری را از کشاورز بگیرد. این پدیده در فصل زمستان و بهار و هنگام وقوع دماهای بسیار پایین و یا با تغییرات دمایی ناگهانی رخ می‌دهد و می‌تواند به میوه‌ها و درختان میوه آسیب جدی وارد کند. پیشگیری از سرمازدگی در باغات میوه یک چالش جدی برای کشاورزان است و اگر به صورت صحیح مدیریت نشود، می‌تواند به تلفات اقتصادی و خسارت زیادی منجر شود.

در این متن، ما قصد داریم به بررسی علل و عوامل وقوع سرمازدگی در باغات میوه، نحوه تشخیص آن، و اهمیت اقدامات پیشگیری از سرمازدگی باغ میوه و مدیریت این پدیده پرداخته و به کشاورزان و مدیران باغات راهکارهای مؤثر برای مقابله با سرمازدگی و حفظ سلامت درختان میوه را ارائه خواهیم داد. هدف ما، افزایش اطلاعات و آگاهی در این زمینه و ایجاد امکاناتی برای مدیریت بهتر سرمازدگی در باغات میوه است تا به محصولات میوه بهتری دست یابیم و تلفات اقتصادی را به حداقل برسانیم.

انواع سرمازدگی در باغات میوه

سرمازدگی زمستانه

سرمازدگی بهاره

سرمازدگی زمستانه:

 درختان میوه در فصل زمستان به علت افت دما، سرمای زمستانه و یخبندان امکان سرمازدگی را پیدا می کنند که می‌تواند به مرگ برگ‌ها و شاخه‌ها و حتی ریشه‌های درختان منجر شود. اگر در این شرایط میوه ها بر روی درخت باقیمانده باشند هم متحمل خسارت‌هایی جدی می شوند. پس بهتر است قبل از سرمای زمستانه میوه ها را از روی شاخه ها جمع آوری کرد.

سرمازدگی دیررس بهاره:

سرمازدگی دیررس بهاره پس از گرم شدن هوا در بهار و رویش شکوفه برروی درختان به علت افت دما و تغییرات ناگهانی جوی به وجود می آید که به سرمازدگی بهاره معروف است. سرمازدگی بهاره خطرناک تر از سرمازدگی زمستانه است چون خسارت اصلی به گل ها، میوه های کوچک، جوانه های باز نشده وارد میشود و سبب ایجاد بد شکلی در میوه ها، کاهش رشد و نکروزه شدن برگ ها و خسارت به گرده افشانی شده و در نهایت باعث کاهش محصول سال آینده باغ می گردد.

جلوگیری از سرمازدگی درختان در زمستان

علی رغم تمام مشکلات و خسارت هایی که سرمازدگی خصوصا سرمازدگی دیررس بهاره به وجود می آورد اما باید در نظر داشت که سرمازدگی پدیده ای قابل پیش بینی است و با آگاهی، اطلاع و مدیریت شرایط می توان بخش قابل توجهی از خسارت را کاهش داد و شرایط تنش را مدیریت کرد.

از مهم ترین روش های پیشگیری از سرمازدگی باغ میوه می توان به اقدامات زیر اشاره کرد:

• انتخاب مکان مناسب جهت احداث باغ
• استفاده از ارقام دیرگل
• استفاده از کود شیمیایی
• استفاده از هورمون های شیمیایی
• استفاده از بخاری باغی
• حذف علف های هرز
• ایجاد بادشکن
• مه پاشی در باغات
• پوشاندن درختان و نهال ها
• رنگ آمیزی تنه درختان در پاییز
• استفاده از سموم مسی
• استفاده از مواد شیمایی برای به تاخیر انداحتن زمان گلدهی
• هرس زمستانه 

انتخاب مکان مناسب جهت احداث باغ

انتخاب مکان مناسب برای احداث باغ یکی از موثرترین راه ها در پیشگیری از سرما زدگی در باغات میوه است که باید به نکاتی مثل شیب زمین، بافت خاک، ارتفاع از سطح دریا، جهت باد و… توجه کرد.

شیب های شمالی از شیب های جنوبی بهتر است چون کمتر در معرض نور خورشید قرار می گیرند و دیرتر جوانه ها شکوفه می دهند. احداث باغ در دامنه کوه بهتر از دره است زیرا جریان هوای سرد در دامنه پایدار نیست و به سمت کف دره سر میخورد و توده های هوای سرد در کف دره جمع می شود که باعث سرمازدگی درختان می شوند. البته همانطور که گفته شد انتخاب مکان مناسب جهت احداث باغ باید با درنظر گرفتن تمام شرایط باشد.

استفاده از ارقام مناسب

امروزه یکی از بهترین راه های مقابله با سرمازدگی استفاده از ارقامی است که در مرحله گلدهی سرمای بیشتری را تحمل می کنند یا استفاده از  برخی ارقام که دیرتر به گل می روند و سرمای بهاره را پشت سر می گذارند. انتخاب رقم مناسب در گیاهانی که نیاز سرمایی کمتری دارند بسیار مهم است مانند درختانی مثل بادام و زردالو

استفاده از کود شیمیایی

همیشه در استفاده از کود های شیمیایی باید دقت نظر داشت و نباید به صورت بی رویه و مدیریت نشده از کود های شیمیایی در زمان های مختلف سال استفاده کرد. کود های شیمیایی با توجه به نقش هایی که در گیاه دارند شرایط فیزیولوژیکی گیاه را تحت تاثیر خود قرار می دهند. مثلا کود های ازته مانند اوره یا نیترات آمونیوم مناسب دوره رشد رویشی گیاه هستند و در زمان برداشت محصول و پاییز نباید مورد استفاده قرار گیرند تا گیاه دچار رشد مجدد رویشی نشود و بتواند به خواب زمستانی برود. اگر این مسله رعایت نشود و گیاه دچار رشد رویشی مجدد شود در زمستان دچار سرمازدگی می شود و این سرمازدگی زمستانه محصول سال آینده را تحت تاثیر قرار می دهد.

پس مهم ترین نکته ای که باغداران باید به آن توجه ویژه داشته باشند این است که اقدامات باید به گونه ای انجام شود که در انتهای فصل کشت درخت را به سمت خواب زمستانه هدایت کنند و بهترین عنصر برای خواب زمستانی درخت عنصر پتاسیم است و بهتر است در اخر فصل کشت از کود های پتاس بالا مثل سولفات پتاسیم استفاده شود.

استفاده از هورمون های شیمیایی

هورمون های رشد مثل اکسین ، سایتوکین و جیبرلین، باعث افزایش رشد گیاه میشوند، گیاه با شروع فصل سرد شروع به تولید هورمون های بازدارنده رشد مثل اتیلن و آبسیزیک اسید می کند. که در مرحله اول روزنه ها را میبندد و در مراحل بعدی، رشد را کم می کند و قند گیاه را در شیره سلولی نگه میدارد تا شیره غلیظ شود و بر اثر سرمای زیاد دچار یخ زدگی نشود.

استفاده از بخاری باغی

با پیش بینی تاریخ دقیق سرمازدگی بر اساس گزارشات هواشناسی می توان در باغات برای جلوگیری از سرمازدگی از بخاری باغی استفاده کرد. امروزه یکی از موثرترین روش ها برای مقابله با سرمازدگی دیررس بهاره استفاده از بخاری باغی است. در گذشته برخی کشاورزان در هنگام سرمازدگی دیررس بهاره اقدام به آتش زدن لاستیک می کردند که به علت خارج شدن دود و گرمای حاصل از آتش زدن لاستیک از فضای باغ و قرارگیری در لایه های هوایی بالایی، این روش منسوخ شده است و به جای آن از بخاری باغی استفاده می کنند.

می توان با قرار دادن بخاری یا پلار‌های باغی در قسمت‌های مختلف باغ و سوزاندن موادی همچون چوب نفت یا گازوییل باغ را گرم کرد. این روش در مناطق سردسیری ممکن است تاثیر زیادی نداشته باشد، اما در مناطق نیمه گرمسیری مثلا در باغات پسته، انار، انجیر، زیتون و مرکبات می‌تواند موثر واقع شود.

حذف علف هرز

یکی دیگر از نکات مهم که باید رعایت شود مدیریت کف باغ است. یعنی از بین بردن علف های هرز، خودداری از شخم زمین قبل از یخبندان و مرطوب کردن زمین که با این اقدامات می توان خسارت یخبندان را کاهش داد.

علفهای هرز کف باغ را بایستی از بین برد تا در روز زمین انرژی خورشید را گرفته و در شب به محیط برگرداند. همچنین شخم زدن باعث افزایش هوای درون خاک می گردد و چون هوا گرمای کمتری در مقایسه با خاک ذخیره می کند انرژی ذخیره شده در خاک کاهش می یابد همچنین مرطوب کردن خاک باعث جذب بیشتر انرژی خورشیدی می گردد.

هرس

دقت داشته باشید که هرس باید بعد از سرمای زمستانه انجام شود تا درخت در سرمای زمستان از محل زخم حاصل از هرس دچار مشکل نشود. اما در فصل پاییز و قبل از سرمای زمستانه می توان شاخه های شکسته و زخمی را حذف کرد ولی دقت کنید هرس پاییزه نباید سنگین باشد.

ایجاد باد شکن

بهتر است در زمان احداث باغ درخت هایی در مسیر ورودی جریان باد به باغ کشت شود که به اصطلاح به آنها بادشکن میگویند. درختانی مانند زبان گنجشک، چنار، تبریزی و افرا.

مه پاشی در باغات

برای مه پاشی بهتر است از دستگاه مولد مه یا فوگر که باعث ایجاد مه غلیظ در سطح درختان شده استفاده کرد که از خسارت سرما به شرط عدم وجود باد جلوگیری می کند.

پوشاندن درختان و نهال ها

درختان کوچک و نهال ها چون هنوز مقاومت کمتری نسبت به درختان بزرگسال دارند بهتر است برای مقابله با سرمازدگی با پوشش هایی مثل گونی، نایلون، پلی اتیلن و کارتن دور تنه، درختان را پوشاند.

رنگ آمیزی تنه درختان

بعد از برداشت و در پاییز می توان از رنگ های مخصوص محافظ تنه درختان استفاده کرد که علاوه بر حفاظت از تنه درختان در مقابل جوندگان، تنه درختان را از سرمای زمستانه هم حفظ می کند.

استفاده از سموم مسی

با استفاده از سموم مسی مثل بردوفیکس و اکسی کلرور مس میتوان باکتری های مولد هسته یخ را از بین برد.

استفاده از مواد شیمایی برای به تاخیر انداحتن زمان گلدهی

به تعویق انداختن زمان گلدهی درختان با استفاده از موادی که زمان گلدهی درختان را به تاخیر می اندازد

مانند اتفن و پاکلو بوترازول و روغن وولک.

استفاده از مواد شیمیایی مانند اتفون قبل از تورم جوانه ها باعث به تاخیر انداختن گلدهی در درختان و فرار از

سرما می گردد بر اساس تحقیقات انجام شده ماده اتفون باغلظت 500 ppm باعث تاخیر در گلدهی بادام شده  است.

کاربرد این مواد بایستی دقیقا براساس میزان توصیه شده و با مشورت با کارشناسان کشاورزی و مشاورین

خبره باشد.

برای مطالعه سایر مقالات ما به قسمت مجله کشاورزی سایت مراجعه کنید.خیلی ممنون از همراهی شما.