نکات طلایی در انتخاب بذر گندم
- خلوص بذر: از نظر ژنتیکی بذرها متعلق به یک رقم باشد.
- قوه نامیه بذر: درصد جوانه زنی بذر بیش از 95 درصد باشد. ترجیحا از بذرهای تولید امسال استفاده شود که بیشترین قوه نامیه را دارند.
- ظاهر بذر: بذرها از نظر ظاهر یکسان باشند. بذر شکسته و بذر علف های هرز در آنها نباشد.
- نوع رقم: رقم بذرها به گونه های انتخاب شود که گیاه در طول دوره رشد در برابر بیماری هایی مانند سیاهک آشکار و پنهان و انواع زنگ ها مقاوم باشد.
- اقلیم: انتخاب بذر گندم حتما بر اساس شرایط آب و هوایی و اقلیم هر منطقه صورت گیرد و ترجیحا از رقمهایی استفاده شود که توسط سایر کشاورزان منطقه کشت شده باشد و نتیجه مناسب از آن گرفته باشند.
- مقدار بذر: معمولا برای هر هکتار حدود 180 تا 220 کیلوگرم بذر لازم است و یا تراکم بذر در متر مربع در نظر گرفته شود (350 تا 550 بذر در مترمربع) و براین اساس مقدار بذر مورد نیاز خریداری شود.
- وزن دانه: هر چه وزن هزار دانه گندم در یک رقم بیشتر باشد، آن رقم کیفیت بهتری دارد.
- فروشگاه معتبر: دقت شود که خرید بذر از مراکز فروش معتبر که بذرهای گواهی شده ارائه میدهند انجام شود.
- تاریخ کشت: تاریخ کشت گندم بر اساس عادت رشد فیزیولوژیک گندم ( زمستانه، بهاره، بینابین) انجام شود.
انواع بذر گندم از نظر سختی
- گندم سخت: گندم سخت پروتئین زیادی دارد و برای محصولاتی مانند ماکارونی مناسب است.
- گندم نیمه سخت: این گندم دارای گلوتن زیادی است. بنابراین ارزش نانوایی زیادی دارد. در نتیجه از این گندم برای پخت نان استفاده میشود.
- گندم آردی: این محصول نشاسته زیادی دارد و بیشتر در تولید کیک و بیسکوییت مورد استفاده قرار میگیرد.
ارقام گندم بر اساس اقلیم
ارقام مختلف گندم را صرف نظر از عادت رشد ( بهاره - بینابین- زمستانه) بر اساس اقلیمی که در آن گندم کشت میشود طبقه بندی میکنند که به 4 دسته تقسیم می گردد.
- اقلیم گرم و مرطوب حاشیه دریای خزر
- اقلیم گرم جنوب
- اقلیم معتدل در فلات مرکزی
- اقلیم سردسیر
اقلیم گرم و مرطوب حاشیه دریای خزر
این مناطق دارای اقلیم مدیترانه ای گرم و معتدل متاثر از دریای خزر بوده و دارای ویژگی های یکنواختی است. از نظر آب و هوایی دارای تابستان های گرم و مرطوب و معمولا بدون بارندگی است. بارندگی بیشتر در فصل های پاییز و زمستان صورت میگیرد که در این فصل ها هوا تقریبا مرطوب است.
این اقلیم در شمال ایران و در استان های خراسان شمالی، گلستان، مازندران، گیلان و اردبیل وجود دارد. عموما در این مناطق ارقامی با عادت رشد بهاره کشت میشوند ولی در نقاط مرتفع میتوان از ارقام بینابین هم استفاده کرد. ارقامی که در این منطقه کشت میشوند معمولا بازدهی بالایی دارند اما مستعد بسیاری از بیماریهای قارچی و زنگ هاست.
زمان کاشت مناسب گندم در این اقلیم از 15 آبان تا 15 آذر است و میزان بذر مصرفی بین 350 تا 400 دانه در مترمربع است.
از مهمترین ارقام این اقلیم میتوان به ارقام آرتا، دریا، مروارید و گنبد اشاره کرد.
اقلیم گرم و خشک جنوب کشور
این اقلیم شامل استان های گرم جنوب کشور مثل خوزستان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر، خراسان جنوبی و کرمان میشود. این اقلیم دارای تابستان های گرم و پاییز و زمستان معتدل میباشد.
از عومل محدودکننده تولید میتوان به گرمای زیاد و شوری خاک در این مناطق اشاره کرد.
زمان مناسب کشت گندم در این مناطق 20 آبان تا 30 آذر میباشد که مناسب ترین زمان نیمه اول آذر است. میزان بذر مورد استفاده 400 بذر در مترمربع است و با توجه به گرمای بهاره ارقام زودرس مناسب کاشت در این مناطق هستند.
از مهمترین ارقام متداول در این منطقه میتوان به ارقام کرخه، چمران، هامون، افلاک، یاواروس و بهرنگ اشاره کرد.
اقلیم معتدل
این مناطق با داشتن دمای مناسب و نداشتن سرمای شدید در پاییز و زمستان اقلیم مناسبی برای کاشت گندم می باشد. این اقلیم شامل استان های تهران، اصفهان، قزوین، قم، مرکزی و بخشهایی از فارس، لرستان، کرمانشاه و خراسان میباشد.
از عوامل محدودکننده تولید در این اقلیم میتوان به بیماریهایی مانند زنگ زرد و قهوه ای و تنش های گرما و شوری آخر فصل و آفاتی مثل سن، شته و زنبور ساقه خوار گندم اشاره کرد.
از ارقام مناسب این مناطق میتوان به سیوند، سیروان، بهاران، رخشان، پارسی، افق و ارگ اشاره کرد.
در این بین ارقام سیوند و پارسی مقاوم به زنگ سیاه و زرد هستند. رقم سیروان علاوه بر مقاومت به زنگها به خشکی پایان فصل هم مقاوم است.
اقلیم سرد
این مناطق با داشتن زمستان های سرد و طولانی که گاها با یخبندان همراه است معمولا از ارقامی با عادت رشد زمستانه و بینابین استفاده میکنند که دوره رشد طولانی دارند.
این اقلیم شامل استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، چهارمحال و بختیاری، بخشهایی از استان زنجان و قزوین و کهگیلویه و بویراحمد است.
مهمترین آسیب در این مناطق به علت سرما و بادهای سرد و دوره های طولانی یخبندان است که اگر از ارقام بهاره در این مناطق استفاده شود امکان آسیب جدی به محصول وجود دارد. از دیگر تنش های این منطقه وزش بادهای گرم هنگام پر شدن دانه است.
از بیماری های مهم گندم میتوان به زنگ زرد و از آفات مهم میتوان به سن گندم و زنبور مغزخوار اشاره کرد و از مهمترین ارقام این اقلیم میتوان به رقم های الوند، زرین، پیشگام، اروم، زارع و میهن اشاره کرد.
عمق کاشت بذر گندم
طبق تحقیقات انجام شده مناسب ترین عمق برای کشت گندم آبی، کاشت بذر در عمق 1 تا 3 سانتیمتری است و بیشترین میزان پنجه زنی در این عمق اتفاق می افتد و برای گندم دیم عمق مناسب بین 6 تا 8 سانتیمتر میباشد. اما معمولا در استفاده از دستگاه ردیفکار در کاشت گندم آبی، بذر در عمقهای 5 سانتیمتری یا حتی بیشتر کاشته میشود که این کار پنجه زنی گیاه را کاهش میدهد.
رعایت عمق مناسب کاشت از نکات مهم اما کمتر به آن دقت شده از سوی کشاورزان میباشد که تاثیر بسزایی در عملکرد محصول دارد.
جدول خصوصیات برخی از ارقام گندم
نام رقم | وزن هزار دانه | عادت رشد | تراکم بذر در متر مربع | میزان بذر در هکتار(کیلوگرم د ر هکتار) | تاریخ مناسب کاشت | طول دوره رویش | رقم متداول در اقلیم |
سیوند | 40 | بهاره | 450 | 160 - 180 | اول تا 15 آبان | 200 -210 | معتدل |
سیروان | 40 | بهاره | 450 | 160 - 180 | اول تا 15 آبان | 190 – 200 | معتدل |
پیشتاز | 42 | بهاره | 450 | 160 - 180 | اول تا 15 آبان | 200 -210 | معتدل |
سپاهان | 40 | بهاره | 450 | 161 - 180 | اول تا 15 آبان | 201 -210 | معتدل |
الوند | 40 | بینابین | 450 - 500 | 180 - 200 | دهه دوم مهر | 240 – 250 | اقلیم سرد |
یاواروس | 46 | بهاره | 450 | 220 | اول تا 20 آذر | 160 -165 | گرم جنوب |
بهرنگ | 52 | بهاره | 450 | 220 | اول تا 20 آذر | 161 -165 | گرم جنوب |
کرخه | 48 | بهاره | 450 | 220 | اول تا 20 آذر | 162 -165 | گرم جنوب |
آرتا | 38 | بهاره | 400 - 450 | 180 - 200 | 20ابان تا 15 آذر | 160 - 170 | گرم حاشیه دریای خزر |
مروارید | 43 | بهاره | 401- 450 | 181 - 200 | 20ابان تا 15 آذر | 161 - 170 | گرم حاشیه دریای خزر |
دریا | 48 | بهاره | 402 - 450 | 180 - 200 | 20ابان تا 15 آذر | 162 - 170 | گرم حاشیه دریای خزر |
زرین | 39 | بینابین | 500 | 190-200 | دهه دوم مهر | 265ـ -275 | اقلیم سرد |
میهن | 43 | زمستانه | 500 | 180 - 200 | اول تا 15 مهر | 265 – 275 | اقلیم سرد |
اروم | 43 | بینابین | 450 - 500 | 160 - 180 | دهه دوم مهر | 260 – 270 | اقلیم سرد |
2 نظر در “آشنایی با ارقام بذر گندم/ نکات طلایی در انتخاب بذر گندم”
درود و سپاس از مطالب بسیار خوب و کاربردی🙏🙏
سلام، امیدوارم مفید بوده باشه