کمبود آهن در گیاهان

کمبود آهن در گیاهان

یکی از کمبودهایی که گیاه ممکن است در طول عمر خود با آن مواجه شده و سبب اختلال رشد و نمو می شود، کمبود آهن است. کمبود آهن در گیاهان یک عارضه ی شایع است که سبب کاهش کیفیت محصول و عملکرد گیاه می شود. بسیاری از گیاهان در طول عمر خود ممکن است به این عارضه دچار گردند اما برخی دیگر به نسبت بقیه حساس تر هستند. آهن برای فاکتورهای مهمی مثل تنظیم حجم سلولی، تراکم کلروفیل و فتوسنتز نقش زیادی دارد و کمبود آن به وضوح باعث بیماری و رشد ناقص گیاه می شود. در این مطلب برای شما هر آن چه که در خصوص کمبود آهن در گیاهان باید بدانید را جمع آوری کرده ایم. با ما همراه باشید تا در خصوص نحوه رشد بهتر گیاهانتان اطلاعات کافی را کسب کنید.

علت کمبود آهن در گیاهان

یکی از علل کمبود آهن در گیاهان، عدم وجود آهن قابل جذب در خاک است. خاک‌های با pH زیاد یا قلیایی معمولاً دارای آهن نامحلول در آب هستند که برای گیاهان قابل جذب نیست. همچنین، خاک‌هایی که دارای مقدار زیادی کربنات، فسفات یا سولفات هستند نیز ممکن است دارای آهن غیرقابل جذب باشند. در این صورت، گیاهان نمی‌توانند آهن را از خاک جذب کنند و کمبود آهن در بدنه آن‌ها به وجود می‌آید.

عوامل دیگری مانند کمبود آهن در خاک، عملکرد نامناسب ریشه گیاه، بیماری‌های گیاهی و تنش‌های غیرزیستی نیز می‌توانند عامل کمبود آهن در گیاهان باشند. هر یک از این عوامل را نیز برای اطلاع دقیق شما شرح می دهیم.

 کمبود آهن در خاک می‌تواند به دلیل عدم وجود کافی آهن در خاک یا وجود آهن قابل جذب اما غیرقابل دسترس برای گیاهان باشد. این مشکل معمولاً در خاک‌هایی با pH بالا، خاک‌های آهکی و خاک‌های سنگین و رسی رخ می‌دهد.

نقص عملکرد ریشه نیز می‌تواند عامل کمبود آهن در گیاهان باشد. ریشه‌های سالم و قوی قادر به جذب آهن از خاک هستند، اما در صورتی که ریشه‌ها دچار آسیب شوند یا با مشکلاتی مانند خفگی یا به خواب رفتن رو به رو شوند، قدرت جذب آهن کاهش می‌یابد و به تبع آن کمبود آهن در گیاهان ایجاد می‌شود.

بیماری‌های گیاهی مانند عفونت‌های قارچی و باکتریایی نیز می‌توانند عامل کمبود آهن در گیاهان باشند. برخی از این بیماری‌ها مانع جذب آهن توسط گیاه می‌شوند و در نتیجه کمبود آهن در گیاهان ایجاد می‌شود.

تنش‌های غیرزیستی نیز می‌توانند عامل کمبود آهن در گیاهان باشند. تنش‌های غیرزیستی عواملی مانند خشکی، سرما، گرما و شوری هستند و می‌توانند باعث کاهش جذب آهن توسط گیاه شوند و در نتیجه کمبود آهن در گیاهان ایجاد شود. آبیاری زیاد و کاهش هوموس خاک نیز از دیگر دلایل کاهش آهن خاک هستند.

علائم کمبود آهن در گیاهان

علائم کمبود آهن در گیاهان نشانگر تغییرات و نقص در سیستم آهنی گیاه است که می تواند به خطر جدی برای رشد صحیح گیاهان منجر شود. آهن یکی از عناصر مهم و ضروری برای سلامت و رشد گیاهان است و در فرآیندهای زیستی مختلفی مشارکت دارد. این عنصر در فرآیندهای تولید انرژی، تنظیم رشد، تولید کلروفیل و فعالیت آنزیمی نقش دارد. علائم کمبود آهن در گیاهان ممکن است به صورت متنوعی ظاهر شود، اما برخی از علائم رایج عبارتند از:

کاهش رشد: کمبود آهن می تواند باعث کاهش رشد مناسب گیاه شود. گیاهان مبتلا به کمبود آهن ممکن است کوچک تر و ضعیف تر از گیاهان سالم باشند و رشد آنان متوقف شود و یا بسیار کند باشد.

رنگ زرد و کلروسیس: یکی از نشانه های رایج کمبود آهن در گیاهان، تغییر رنگ برگ ها به زرد یا کلروسیس است. این امر به دلیل کاهش تولید کلروفیل در گیاهان صورت می گیرد و می تواند باعث کاهش عملکرد فتوسنتزی گیاه شود. در صورتی که کمبود آهن در گیاه رخ دهد برگ‌های جوان تر زودتر دچار این عارضه می شوند و برگ های قدیمی تر تا مدتی از این نشانه ظاهری در امان هستند.

لکه های قهوه ای: در برخی گیاهان، کمبود آهن می تواند باعث تشکیل لکه های قهوه ای روی برگ ها یا ساقه ها شود. این لکه ها ممکن است به دلیل تجمع سایر فلزات، مواد آلی یا تغییرات در ساختار برگ ها باشد. این حالت زمانی رخ می دهد که کمبود آهن زیاد باشد.

اختلال در تنظیم رشد: کمبود آهن می تواند باعث اختلال در تنظیم رشد گیاه شود. گیاهان مبتلا به کمبود آهن ممکن است دارای ریشه های کوتاه و ضعیف باشند و نتوانند به طور کامل از خاک آهن را به دست آورند. نکته‌ی قابل توجه این است که ممکن است گیاه در یک شاخه دچار کمبود آهن و عدم رشد شود ولی شاخه ی دیگر به فعالیت عادی خود هم چنان ادامه دهد.

نحوه جبران کمبود آهن در گیاهان

یکی از راهکارهایی که می‌توان برای جبران کمبود آهن در گیاهان استفاده کرد، استفاده از کودهای آهن است. کودهای آهن حاوی آهن قابل جذب برای گیاهان هستند و با استفاده از آن‌ها می‌توان کمبود آهن را جبران کرد. انتخاب نوع کود آهن مناسب بستگی به نوع خاک، نوع گیاه و اندازه و شدت کمبود آهن دارد. برای مثال، در صورتی که خاک دچار کمبود آهن باشد، می‌توان از کودهای آهن با قدرت جذب بالا استفاده کرد تا آهن به راحتی در خاک جذب شود و در دسترس گیاهان قرار گیرد. برای انتخاب صحیح می توانید از مشاوره های متخصصین استفاده کنید.

علاوه بر استفاده از کودهای آهن، تغذیه مناسب گیاهان نیز می‌تواند به جبران کمبود آهن کمک کند. مثلا از فسفر استفاده کنید که امکان جذب آهن توسط گیاه را بالا می برد. توجه کنید که کمبود آهن بیشتر در فصل های سرد سال رخ می دهد بنابراین تلاش کنید که در این فصل بیشتر به کمبود آهن در گیاهان خود توجه کنید.

علاوه بر استفاده از کودهای آهن و تغذیه مناسب، تغییر شرایط خاک نیز می‌تواند به جبران کمبود آهن کمک کند. در صورتی که خاک دچار اسیدیته بالا باشد، جذب آهن توسط گیاهان کاهش می‌یابد. بنابراین، اصلاح شرایط خاک با استفاده از موادی مانند آهک می‌تواند به جذب آهن توسط گیاهان کمک کند. فراموش نکنید که برای تشخیص این که گیاه به کود نیاز دارد و یا خیر، به خصوص در مورد گیاهان آپارتمانی باید مشورت بگیرید و از تشخیص خودسرانه دوری کنید.

گیاهان حساس به دریافت آهن

یکی از کارهایی که می توانیم برای جلوگیری از کمبود آهن در گیاهان انجام دهیم این است که گیاهان حساس به آهن را بشناسیم و خاک مناسب برای آن ها فراهم کنیم. توجه به این گیاهان برای این که دچار کمبود آهن نشوند مهم است و می تواند در صورت ابتلا به کمبود آهن، درمان را بسیار موثرتر نماید. برخی از گیاهانی که به آهن حساس هستند و باید آن را به حد کافی دریافت کنند به شرح ذیل می باشند:

• انواع مرکبات از جمله پرتقال و نارنگی
• گل های آپارتمانی مثل آزالیا و کاملیا و گاردنیا
• گل های تزئینی مثل ادریسی و رز و شمعدانی و یاس
• اکثر درختان میوه
• درختانی که اصالتا بومی استرالیا هستند
• چمنزارها و علف های هرز مثل شبدر و اسفناج

جمع بندی

یکی از مهم ترین مواد معدنی ای که باید برای رشد کامل و مناسب گیاه به آن برسد آهن است. کمبود آهن در گیاهان مشکلات زیادی ایجاد می کند و هم باعث بیماری شده و هم رشد را متوقف و یا کم می کند. در این صورت گیاهان نشانه هایی مثل زرد شدن، داشتن لکه های قهوه ای و اختلال در رشد از خود بروز می دهد. با انجام کارهایی مثل تنظیم ph خاک، استفاده از کودهای مناسب (کلات آهن و روی)، تغییر تغذیه خاک و … می توانند به بهبود شرایط خاک کمک کند. هم چنین برخی از گیاهان به صورت کلی به جذب آهن حساس تر هستند و با مراقبت بیشتر از لحاظ رسیدن آهن و بررسی خاکی که قصد پرورش این گیاهان در آن را داریم می توانیم از خسارات و مشکلات جلوگیری کنیم. در این مطلب هر یک از موارد بالا را به دقت بررسی کردیم و راهکارهایی ارائه دادیم. امیدواریم با استفاده از مطالب این مقاله بتوانید به پاسخ های سوالات خود به بهترین شکل ممکن برسید.