هرآنچه که باید در مورد چالکود بدانیم
با شروع فصل سرما، رشد فیزیولوژیکی درختان متوقف می شود و آنها وارد مرحله‌ای از خواب عمیق می‌شوند. اغلب کشاورزان باور دارند که در این دوره خواب، درختان به هیچ‌گونه مراقبت یا اقدامی برای رشد و نمو نیاز ندارند. اما در حقیقت، بهترین زمان برای بهبود و اصلاح خاک آنها همین زمان است. شما با تغذیه درختان در این فصل، می‌توانید زمینه را برای آمادگی بهتر آنها به منظور رشد و تولید میوه در فصل بهار فراهم سازید.
با توجه به ریشه‌های عمیقی که به ویژه در درختان چندساله وجود دارد، اصلاح و بهبود خاک آنها امری پیچیده و ضروری است. در واقع، کودی که در فصل خواب به آنها داده می‌شود، باید به عمق خاک نفوذ کند و به نوک ریشه‌ها برسد. اگر کوددهی به صورت پخش یا سطحی انجام شود، احتمالاً به ریشه‌ها نخواهد رسید و جذب آن به تأخیر خواهد افتاد. به همین دلیل، در نزدیکی ریشه‌های درخت، چاه هایی با عمق مناسب با توجه به نوع و سن درخت حفر می‌شود و سپس با مخلوطی از کودهای آلی و شیمیایی پر می‌شود که به آن چالکود معروف است.
روش چالکود به عنوان یکی از روش‌های بهینه و ساده برای کوددهی شناخته می‌شود. این روش موجب آماده‌سازی کود در زیر خاک در فصل زمستان و استفاده بهینه درختان در اوایل فصل بهار می‌گردد. این روش بهترین فرصت را برای برقراری ارتباط ریشه‌های فعال و جوان درختان با ترکیبات کودی فراهم می‌کند و نتیجه‌گیری بهبود جذب مواد غذایی را تسهیل می‌کند. درختانی که با استفاده از چالکود زمستانی تقویت می‌شوند، در فصل بهار به رشد و تولید میوه بهتری دست می‌یابند. در نهایت، مهم است که چالکود به سرعت پس از حفر چاه با استفاده از کود آماده شده پر شود، تا جلوی وقوع خسارت و آسیب جدی به ریشه‌های درختان گرفته شود.
مزایای استفاده از چالکود
- افزایش جذب عناصر شیمیایی به خصوص عناصر کم تحرک و میکرو
- افزایش کارایی کود دامی در مجاورت کود شیمیایی
- افزایش ماده آلی خاک به وسیله استفاده از کود دامی
- افزایش نفوذپذیری و تهویه، بهبود و غنی سازی بافت خاک
- افزایش سطح برگ در درختان
- اقتصادی و به صرفه بودن روش کود دهی
- بهبود کیفیت میوه و محصول
- تقویت عمومی گیاه و نیاز کمتر به کوددهی طی فصل‌های بعد
- جلوگیری از هدررفت کود
- جلوگیری از خشکیدگی و مرگ سرشاخه‌ها
- رشد، استحکام، افزایش و گسترش حجم ریشه
- سهولت در جذب مواد غذایی با اسیدی کردن محیط بوسیله کودهای سولفاته و گوگرد
- قراردادن مواد مغذی در اختیار درخت با شروع فصل رشد
- کاهش اثر تنش های محیطی
- کاهش ریزش گل و افزایش تعداد شکوفه‌ها
زمان حفر چالکود
با شروع فصل خزان و کاهش فعالیت ریشه گیاهان به سمت استراحت، حالا فرصت مناسبی فراهم شده است تا چالکود حفر شود. در واقع، زمان مناسب برای انجام این کار زمانی است که گیاهان به اصطلاح به خواب می‌روند و فعالیت ریشه آنان به حداقل می‌رسد. زیرا در فصل رشد که فعالیت ریشه به اوج خود می‌رسد، استفاده از چالکود خطرآفرین وخسارت‌زا است.
برای بهره‌مندی از این فرصت خواب درختان، می‌توان از ترکیبات شیمیایی و کودهای گرانوله استفاده کرد. این انتخاب معمولاً به دلیل تولید و ماندگاری بیشتر موثر است. زیرا این نوع کودها با داشتن مواد همراه (گرانول‌کننده)، به آرامی در آب حل می‌شوند و عناصر مغذی را آزاد می‌کنند. البته برای درختانی مانند مرکبات که به طور معمول فصل خزان ندارند و همیشه سبزند، با در نظر گرفتن عوامل محیطی مانند کاهش طول روز و سردی هوا، بهترین زمان برای انجام این کار اواخر آذر تا دی ماه است.
در صورت استفاده از ترکیبات دستی برای چالکود، با توجه به حلالیت بالای آنها در آب و شستشوی آنان با باران در فصل پاییز و زمستان، مناسب است این فعالیت را در اواسط بهمن ماه و اوایل اسفند انجام دهیم. این زمان به ما این امکان را می‌دهد که عناصر آزاد شده تا فصل بهار، در ریشه‌ها جذب شده و گیاهان آماده برای رشد شوند، همچنین از شستشوی کودها با باران جلوگیری می‌شود.
عمق و ابعاد مناسب چالکود
برای جذب و دسترسی بهتر ریشه‌های جوان با عناصر و کودهای موجود در چالکود، لازم است بهترین عمق برای حفر گودال چالکود را در نظر بگیرید. در حالی که انتخاب یک عمق دقیق برای همه درختان چالش است، اما عمق 50 سانتی‌متر برای حفر گودال چالکود به اکثر درختان مناسب و کافی است. در صورتی که درخت شما کمتر از ۳ سال عمر دارد و ریشه‌ها هنوز به طور کامل در خاک عمق نکشیده‌اند، توصیه می‌شود چاله‌هایی به عمق ۳۰ سانتی‌متر حفر کنید.
مهم است به عمق پراکندگی ریشه‌های مویین درخت توجه کنید، که می‌تواند حداقل تا ۳۰ سانتی‌متر و حداکثر تا ۶۰ سانتی‌متر باشد. اگر اولین باری است که به حفر گودال برای چالکود مشغول می‌شوید، ابعاد گودال را ۶۰ سانتی‌متر در نظر بگیرید و در سال‌های بعد این ابعاد را به تدریج به ۵۰، ۴۰ و ۳۰ سانتی‌متر کاهش دهید. این تغییر در ابعاد به جلوگیری از قطع ریشه‌هایی که در چالکودهای سال‌های گذشته رشد کرده‌اند، کمک کننده است.
همچنین، در صورتی که فضای اطراف درخت کم است، ابعاد گودال باید متناسب با شرایط محل در نظر گرفته شود تا از آسیب به ریشه‌های درخت جلوگیری شود. این اقدامات به حفظ سلامت و رشد بهتر درختان در فصل رشد کمک می‌کند.
تعداد چالکود مناسب
تعداد مناسب برای چالکود بر اساس شرایط مختلف متفاوت است، از جمله این شرایط می توان به نوع درخت، سن آن، وضعیت خاک، و فاصله بین درختان، تعداد و ابعاد گودال‌ها و هزینه های کارگری اشاره کرد. در صورتی که درختان دارای سن بیش از ۱۰ سال هستند، برای هر درخت معمولاً دو الی چهار گودال حفر می‌شود.
در این فرآیند، حداقل دو چالکود برای هر درخت لازم است که به گونه‌ای قرار گیرند که زاویه بین آنها ۱۸۰ درجه باشد و در قسمت زیر سایه‌انداز درخت قرار بگیرند. برای این کار، زیر سایه‌انداز درخت، یک دایره به دور درخت کشیده می‌شود و حداقل دو نقطه مقابل هم برای حفر گودال در نظر گرفته می‌شود. البته، اگر جا کم باشد، یک گودال نیز برای دو درخت ایجاد می‌شود، اما مقدار کود باید بیشتر شود.
اگر محل مناسبی برای حفر بیشتر وجود داشته باشد، بهتر است اطراف هر درخت حداقل ۴ گودال حفر شود. با مراقبت و نگهداری مناسب از این گودال‌ها، نیاز به حفر چاله به صورت سالیانه نخواهد بود و می‌توان از همان گودال‌ها برای چندین سال برای انجام چالکود بهره برد. این رویکرد به مراقبت دقیق از خاک و گیاهان کمک کرده و نیاز به فعالیت‌های مکرر و هزینه های کارگری را کاهش می‌دهد.
نحوه پر کردن چالکود
در این روش، ابتدا در قسمت ته گودال، کودهای دامی مناسب را بریزید، در قسمت میانی کود های ماکرو را با سایر کودهای شیمیایی به خوبی مخلوط کنید، و سپس این مخلوط را در گودال بریزید. کود را تا حدی بفشارید و در صورت نشستن، مجدداً کود دامی پوسیده را اضافه کنید تا سطح خاک هموار شود.
مسئله مهم در اینجا، اطمینان از کامل پوسیده بودن کودهای دامی است. بسیاری به اشتباه فکر می‌کنند که کود دامی تازه، مواد غذایی زیادی را به گیاهان می‌رساند، اما واقعیت این است که این کود نیتروژن خاک را کاهش می‌دهد و ممکن است دارای بذر علف‌های هرز و آفات باشد.
بهتر است برای انتخاب کود شیمیایی برای چالکود، با مشورت کارشناسان منطقه‌ای خود اقدام به حفر چالکود کنید.
تکرار عملیات چالکود
در بخش های قبلی، به بررسی مفهوم چالکود و نحوه اجرای آن پرداختیم. در این بخش به بررسی زمانبندی برای تکرار حفر چالکود می‌پردازیم. همانطور که پیش‌تر ذکر کردیم، با مراقبت دقیق از چالکودها، به عنوان مثال فراهم کردن رطوبت و تهویه مناسب،هر چالکود می تواند تا چهار سال بعد از حفر مورد استفاده قرار گیرد. این به این دلیل است که کودهای مورد استفاده در چالکود، به ویژه انواع شیمیایی و آماده‌شده، کند رهش بوده و دارای طولانی‌ترین زمان اثربخشی هستند.
اما به طور معمول، چالکود برای درختان میوه هر سال انجام می‌شود. تکرار این فرآیند هر سال، باعث بهبود نتایج و اثربخشی بیشتر آن خواهد شد و درآمد مالی حاصل از تولید محصول نیز افزایش خواهد یافت. برای بار دوم یا بیشتر، بهتر است گودال‌های جدید حفر کرده و از گودال‌های چالکود سال‌های گذشته استفاده نکنید تا اثربخشی چالکود به حداکثر برسد.
اندازه قطر گودال نیز به وسیله‌های استفاده شده برای حفر چالکود بستگی دارد. اگر از بیل و کلنگ برای حفر چاله استفاده می‌کنید، قطر آن باید بین ۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متر باشد. اما اگر از مته پشت تراکتوری استفاده می‌کنید، قطر چاله حدود ۴۰ سانتی‌متر یا بیشتر می‌شود.
برای مطالعه سایر مقالات به بخش مجله کشاورزی سایت مراجعه کنید.
